Tourismos Travel Guru: Λάθος διατροφή, τροφικές Αλλεργίες και Δυσανεξίες

Ένα πολύ χρήσιμο άρθρο που αφορά όλους αλλά κυρίως όσους αθλούνται συστηματικά, προσέχουν την διατροφή τους και οφείλουν να λαμβάνουν σωστά θρεπτικά συστατικά και συνδυασμό αυτών.

Οι τροφικές αλλεργίες και οι τροφικές δυσανεξίες αποτελούν δύο σοβαρά προβλήματα υγείας του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι τροφικές αλλεργίες εμφανίζονται περίπου σε ένα στα είκοσι παιδιά και σε έναν στους δέκα ενήλικες.

Η τροφική δυσανεξία είναι αρκετά πιο συχνή. Οι στατιστικές δείχνουν, ότι 35% των ενηλίκων
του δυτικού κόσμου πάσχουν από κάποιου είδους τροφική δυσανεξία. Στα παιδιά το ποσοστό αγγίζει το 40%.

Η τάση σε όλες τις χώρες του πλανήτη τείνει να είναι αυξητική και οι ελπίδες για ανάκαμψη είναι περιορισμένες, αφού η ποιότητα των τροφών έχει υποβαθμιστεί σε πλανητικό επίπεδο (έλλειψη θρεπτικών συστατικών, μόλυνση, τροφές ακατάλληλες και επικίνδυνες, ασύμβατες τροφές).

Γενικευμένα, ως αλλεργία χαρακτηρίζεται μία παθολογική κατάσταση, κατά την οποία ένας οργανισμός αντιδρά απέναντι σε κάποιες περιβαλλοντικές ουσίες, που ονομάζονται αλλεργιογόνα. Η αντίδραση αυτή γίνεται από κάποια μόρια, που ονομάζονται αντιγόνα, κατά την οποία τα λευκά αιμοσφαίρια δημιουργούν αντισώματα και ευαισθητοποιούνται με τέτοιο τρόπο, που όταν το σώμα εκτίθεται στην ίδια αλλεργιογόνο ουσία, θα παραχθούν αντισώματα, τα οποία θα προκαλέσουν τα γνωστά αλλεργικά συμπτώματα.

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν μία δύσπεπτη τροφή, που δημιουργεί φλεγμονές και κυρίως βλέννα. Ένα 65% περίπου του πληθυσμού στη Δύση έχει δυσανεξία στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Αντίθετα με όσα λέγονται, όσο πιο παχύ σε ζωικό λίπος είναι το γαλακτοκομικό προϊόν τόσο πιο εύπεπτο είναι. Γι’ αυτό το λόγο οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ κατά την πέψη του γάλακτος και των γιαουρτιών, ενώ με τα τυριά, λόγω υψηλότερου ποσοστού ζωικού λίπους που περιέχουν, τα χωνεύουν και τα αφομιώνουν καλύτερα.

Επομένως, από τα γαλακτοκομικά προϊόντα επιλέξτε κυρίως τα αιγοπρόβεια τυριά υψηλών λιπαρών και όχι τα light αγελαδινά τυριά, που λόγω της επεξεργασίας γίνονται ακόμα πιο τοξικά από όσο ήδη είναι. Τα αγελαδινά γαλακτοκομικά προιόντα είναι πολύ επιβαρυμένα από χημικά και άλλα τοξικά λόγω της υπερβολικής ποσότητας παραγωγής τους.

Τώρα, ως τροφική αλλεργία χαρακτηρίζεται η αλλεργική αντίδραση του οργανισμού, συγκεκριμένα του ανοσοποιητικού συστήματος, στην κατανάλωση ορισμένων τροφίμων. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα αμέσως μετά από την κατανάλωση της τροφής, όπως φαγούρα, εξάνθημα, πρήξιμο ή ακόμα και αναφυλακτικό σοκ, που είναι ικανό να απειλήσει την ίδια τη ζωή.

Το σιτάρι, που ευρέως κυκλοφορεί στο εμπόριο, αποτελεί την βασική δυσανεξία των ανθρώπων της ομάδας αίματος 0, λόγω της γλουτένης που περιέχει.

Η γλουτένη υπάρχει σε μικρότερο ποσοστό από ό,τι στο σιτάρι και σε άλλα δημητριακά. Έτσι, κάποια από τα δημητριακά και κυρίως το σιτάρι αποτελούν τροφές, που επίσης δημιουργούν φλεγμονές και βλέννα.

Τροφική δυσανεξία χαρακτηρίζεται μία κατάσταση, κατά την οποία ο οργανισμός δεν διαθέτει ορισμένα ένζυμα, απαραίτητα για να χωνέψουν και να μεταβολίσουν συγκεκριμένες τροφές. Εδώ δεν υπάρχει αντίδραση από το ανοσοποιητικό σύστημα και τα συμπτώματα αν και μπορεί να είναι σοβαρά δεν απειλείται η ζωή.

Ο οργανισμός αδυνατεί να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά κάποιων τροφών και να τα χρησιμοποιήσει φυσιολογικά για τις καθημερινές του λειτουργίες. Τις τροφές αυτές θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε δυσανεκτικές ή ασύμβατες. Παράλληλα, ο οργανισμός αντιδρά αμυντικά με διάφορα συμπτώματα σε συστατικά των τροφών, που αντιλαμβάνεται ως εχθρό. Δυσπεψία, παλινδρόμηση της τροφής, διάρροια, πρήξιμο, ερυγές (ρέψιμο) είναι μερικά από αυτά. Αν η διαδικασία αυτή γίνεται συχνά (όσο συχνά καταναλώνουμε την συγκεκριμένη τροφή) ο οργανισμός αποκτά μόνιμα συμπτώματα, που πλέον χαρακτηρίζονται ως ασθένεια.

Πολλοί ασθενείς με τροφικές ή περιβαλλοντικές ευαισθησίες μπορεί να έχουν υπονομευμένη αποτοξινωτική ικανότητα ή μεταβολή στην εντερική διαπερατότητα, έτσι ώστε ένας δυσανάλογος αριθμός από μεγαλύτερου μεγέθους μόρια μπορούν να διαπεράσουν τον ιστό της βλεννογόνου, κατάσταση, που συχνά αναφέρεται σαν σύνδρομο διαπερατού εντέρου. Σε αυτό συμβάλλει και η βιαστική κατάποση μη καλά μασημένων τροφών, λόγω των γρήγορων ρυθμών της καθημερινότητας.

Στην Φυσικοπαθητική, θα χαρακτηρίζαμε ως τροφική ευαισθησία (ένας πιο ευρύς όρος) κάθε κακή αντίδραση, που αποδίδεται στην ασύμβατη τροφή ή στα συστατικά της, συμπεριλαμβανομένων και των χιλιάδων χημικών ουσιών και τοξινών, που κατακλύζουν τις τροφές.

Η τροφική δυσανεξία αφορά αποκλειστικά το κάθε άτομο, αφού η ίδια αυτή τροφή, που επιδρά αρνητικά σε ένα άτομο, μπορεί να μην έχει καμία επίδραση σε κάποιο άλλο. Αντιθέτως, μπορεί να έχει και θετική επίδραση. Π.χ. το μοσχάρι μπορεί να λειτουργεί ως μία θεραπευτική τροφή για κάποιους (αισθάνονται εύκολη πέψη, δυνατοί με καλή ενέργεια και με ελαφρύ στομάχι μετά το γεύμα) και δυσανεκτική για κάποιους άλλους (τους κάνει να νοιώθουν δυσφορία και πτώση ενέργειας μετά το γεύμα). Η πατάτα κάποιους τους παχαίνει και τους δημιουργεί κατακράτηση υγρών και κάποιους άλλους τους θρέφει και τους διατηρεί σε φόρμα. Παρομοίως συμβαίνει και με όλες τις άλλες τροφές.

Το σίγουρο είναι, ότι δεν ταιριάζουν όλα σε όλους. Επομένως η θεραπευτική τροφή του ενός θα μπορούσε να είναι το δηλητήριο του άλλου!

Οι ντομάτες, οι πατάτες, οι πιπεριές και οιμελιτζάνες ανήκουν σε μία κοινή οικογένεια αυτή των σολανιδών. Λόγω μίας δηλητηριώδους ουσίας, που περιέχουν, της σολανίνης, δεν μπορούν να αφομοιωθούν εύκολα, παρουσιάζοντας δυσπεψία στην ομάδα αίματος Α. Η μεγάλη κατανάλωση αυτών των λαχανικών σε μία μέρα, μπορεί να προκαλέσει ακόμα και δηλητηρίαση στους ανθρώπους της ομάδας αίματος Α.

Μία κοινή τροφική ευαισθησία είναι η δυσανεξία, που έχουν πολλοί άνθρωποι στην λακτόζη. Η λακτόζη είναι ένα σάκχαρο, που βρίσκεται στο γάλα και κατ΄ επέκταση σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η λακτάση είναι ένα ένζυμο του εντέρου, που διαχωρίζει την λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη, για να μπορέσει να χωνευτεί. Κατά την βρεφική ηλικία όλα τα μωρά έχουν το ένζυμο της λακτάσης και γι΄αυτό χωνεύουν το γάλα της μητέρας τους ή ακόμα και το ξένο γάλα κυρίως το κατσικίσιο.

Τα αγελαδινά παιδικά γάλατα και κυρίως τα συσκευασμένα, που έχουν υποστεί την ομογενοποίηση και παστερίωση και μετά τον εμπλουτισμό τους με «θρεπτικά συστατικά» (όπως λέγονται αυτά), είναι επικίνδυνα για τα μωρά και τα παιδιά κάθε ηλικίας!

Σε πολλά παιδιά μετά τον απογαλακτισμό τους και με την αύξηση της ηλικίας χάνεται αυτή η ικανότητα. Έτσι, όποιο παιδί ή ενήλικας συνεχίζει να καταναλώνει γαλακτοκομικά προϊόντα μη μπορώντας να τα μεταβολίσει, λόγω της έλλειψης του ενζύμου της λακτάσης, εμφανίζει συμπτώματα δυσανεξίας, όπως αέρια, διάταση του κοιλιακού τοιχώματος, τυμπανισμό, διάρροιες και επαναλαμβανόμενο πόνο − κυρίως στα παιδιά.

Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, που πάσχουν από μία πραγματική αλλεργία στο γάλα κι όχι από δυσανεξία σε αυτό, υποφέρουν συστηματικά από γαστρεντερικά συμπτώματα. Η συχνή χρήση κάποιων τροφών, που τους προκαλούν αλλεργία, μπορεί να δημιουργήσουν πιο σύνθετα προβλήματα, όπως κατακράτηση υγρών μεταξύ δέρματος βλεννογόνου, έντονη ρινική συμφόρηση με παραγωγή βλέννας, πονοκέφαλο, κνίδωση, συχνουρία, απώλεια πρωτεϊνών από τα ούρα ή και αλλεργικό σοκ. Μπορεί επίσης να έχουν και τροφική δυσανεξία παράλληλα.

Αξίζει όμως να επισημάνουμε την αλληλοκάλυψη και την διαφοροποίηση, που υφίσταται μεταξύ της αλλεργίας και της τροφικής ευαισθησίας. Απλά στην περίπτωση της αλλεργίας δεν υπάρχει η έλλειψη του ενζύμου της λακτάσης, ενώ στην τροφική δυσανεξία υπάρχει.

Παιδιά και τροφικές δυσανεξίες

Τα συμπτώματα τροφικής δυσανεξίας στα παιδιά είναι πολλά: Οιδηματώδης εμφάνιση του προσώπου (κάτω από τα μάτια υπάρχουν μαύροι κύκλοι και οριζόντιες ρυτίδες, που ξεκινούν από την έσω γωνία των ματιών). Τα μάγουλα και τα χείλη είναι συχνά ξηρά και παρουσιάζουν απολέπιση και οι γωνίες των χειλιών είναι σκασμένες. Η βάση των αυτιών στο σημείο, που ενώνεται με το πρόσωπο, μπορεί να είναι κόκκινη και σκασμένη. Οι βλεφαρίδες μπορεί να είναι σαν βρεγμένες και τα άκρα τους να είναι κολλημένα. Μπορεί να υπάρχει μια οριζόντια ρυτίδα κοντά στο άκρο της μύτης. Η πρησμένη κοιλιά θα εξαφανιστεί μετά την απομάκρυνση της τροφής και θα σταματήσει και η αφύσικη κινητικότητα του εντέρου. Πολλά παιδιά με δυσανεξία στα δημητριακά και στην ζύμη του σιταριού έχουν μια μυρωδιά μούχλας ιδίως στα μαλλιά τους, που θυμίζει σανό ή φρέσκο ψωμί. Ένα άλλο σημάδι είναι το ρυθμικό χτύπημα του κεφαλιού πάνω στο μαξιλάρι τη νύχτα και οι ρυθμικές κινήσεις των ποδιών. Η υπερκινητικότητα ενός παιδιού μπορεί να οφείλεται και στην προσωπική του τροφική δυσανεξία.

Τροφικές δυσανεξίες σε κατάσταση στρες

Το στρες είναι μία σοβαρή επιβλαβής κατάσταση για τον σύγχρονο άνθρωπο. Αποτελεί ένα αίτιο σοβαρών ασθενειών, αλλά και επιδείνωσης των συμπτωμάτων της τροφικής δυσανεξίας, αλλά και των αλλεργιών. Κάποια συμπτώματα, που ανταποκρίνονται και στα παιδιά, αλλά κυριότερα στους ενήλικες, είναι η ανεξέλεγκτη επιθυμία για κάποια συγκεκριμένη τροφή με υπερβολική κατανάλωσή της ειδικότερα υπό συνθήκες στρες. Η τροφή αυτή θα επιφέρει μία κατάσταση αυξημένης ευφορίας, όπως γίνεται και με τα ναρκωτικά.

Το σώμα μάχεται με το στρες όποια κι αν είναι η αιτία, σωματική, συναισθηματική, νοητική, ή αλλεργική, με την απελευθέρωση συγκεκριμένων ορμονών. Μία από αυτές είναι η αδρεναλίνη. Μια άλλη ομάδα ορμονών, που απελευθερώνει το σώμα μας, όταν βρίσκεται σε κατάσταση στρες, είναι οι ενδορφίνες. Αυτές είναι χημικές ουσίες, που παράγει το σώμα, και ενεργούν στον εγκέφαλο παρομοίως, όπως τα οπιούχα και η μορφίνη.

Οι ενδορφίνες βοηθούν στην μείωση της αντίληψης του πόνου και άλλων συμπτωμάτων, που συνδέονται με αλλεργιογόνους παράγοντες, όπως αυτοί, που βρίσκονται στα αλλεργιογόνα ή δυσανεκτικά τρόφιμα.

Σαν αποτέλεσμα αυτής της φυσιολογικής αντίδρασης στα τρόφιμα, που προκαλούν εθισμό, το άτομο βιώνει σημαντικές μεταπτώσεις στη διάθεση του από μια κατάσταση ευτυχίας, υπερδιέγερσης και κάποτε νοσηρού ενθουσιασμού, οδηγείται σε κατάθλιψη λήθαργο και κόπωση. Η καλή αίσθηση του χιούμορ, που υπάρχει την μια στιγμή, μετατρέπεται σε εριστική διάθεση. Αυτές οι αλλαγές στη διάθεση και την συμπεριφορά μπορεί να ακολουθούν την πορεία της συχνότητας στην έκθεση των εθιστικών τροφών. Όσο το σώμα παίρνει τις δόσεις της δυσανεκτικής τροφής όλα είναι καλά, όταν όμως η δόση αυτή ελαχιστοποιηθεί η εξαφανιστεί, η αντίδραση θα είναι αρνητική, λόγω της στέρησης της εθιστικής ουσίας.

Αυτός είναι και ο λόγος, που τέτοιου είδους εθιστικές αλλεργίες, δεν αποκαλύπτονται εύκολα, αφού κόβοντας αυτές τις τροφές τα συμπτώματα στέρησης δημιουργούν την αίσθηση, ότι ο παθών είναι βαριά άρρωστος.

Συμπτώματα, όπως ναυτία, εμετός, πονοκέφαλος, έκκριση βλέννας, ταχυπαλμίες, συναισθηματικές διαταραχές, θυμός, μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και έντονα. Η περίοδος αυτή μπορεί να κρατήσει μέχρι και μία εβδομάδα.

Τροφική δυσανεξία και θεραπεία

Τροφική δυσανεξία μπορεί να αποκτήσει και κάποιος, που καταναλώνει καθημερινά και μεγάλο χρονικό διάστημα τις ίδιες τροφές. Π.χ. αντί να καταναλώνει κάποιος καθημερινά το ίδιο δημητριακό π.χ. σίκαλη, μπορεί να το εναλλάσσει με ρύζι, κριθάρι, κινόα, ντίνκελ, φαγόπυρο, κεχρί. Με αυτό τον τρόπο, η καθημερινή και απαραίτητη κατανάλωση δημητριακών μπορεί να γίνεται με εναλλαγές. Παρομοίως, πρέπει να συμβαίνει και με τις άλλες κατηγορίες τροφών. Ο κύκλος αυτός των τροφών μας γλυτώνει από την τροφική δυσανεξία και μας δίνει μια πιο σωστή διατροφική προσέγγιση σε θρεπτικά συστατικά.

Οι διαιτητικές οδηγίες, για να βοηθήσουμε κάποιο άτομο στο πρόβλημα της τροφικής δυσανεξίας (παιδί ή ενήλικας) είναι οι εξής: Αποκλείουμε από το καθημερινό διαιτολόγιο τις δυσανεκτικές τροφές. (Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ένας ειδικός).

Οι τροφές αυτές μπορεί να είναι

πολλές, όμως δύο κυρίως βρίσκον-

ται στην κορυφή της λίστας αυτής. Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και το σιτάρι με τα προϊόντα του (ψωμί, μακαρόνια, πίτες, ζύμες κ.ά.). Στην κορυφή αυτής της λίστας βρίσκονται επίσης η ζάχαρη (κυρίως η λευκή–επεξεργασμένη), η μαγιά του ψωμιού (επομένως το ψωμί του φούρνου είναι άκρως επικίνδυνο σε δυσανεξίες, αφού περιέχει την επικίνδυνη γλουτένη σε μεγάλο ποσοστό και την μαγιά), αλλά και πολλά χημικά συστατικά.

Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν κι άλλες δυσανεκτικές τροφές ή ομάδες τροφών για κάποιους ανθρώπους, όπως η οικογένεια των σολανιδών (πατάτες, ντομάτες, πιπεριές, μελιτζάνες), κάποια καμβροειδή λαχανικά, όπως το λάχανο και το κουνουπίδι κ.ά..

Εδώ πολύ σημαντικό είναι να μην καταναλώνονται συχνά επεξεργασμένες τροφές (καλύτερα καθόλου), λόγω του ότι περιέχουν πολλά χημικά, λόγω της επεξεργασίας τους, που εντείνουν τα συμπτώματα της δυσανεξίας. Π.χ. ταεπιδόρπια γιαουρτιού (light, 0%) δεν είναι κανονικά γιαούρτια, αλλά πολύ–ανακυκλωμένα προϊόντα με έντονες χημικές επεξεργασίες. Αντ΄αυτών να προτιμούνται αγνά παραδοσιακά ανεπεξέργαστα (όσο λιγότερο γίνεται) προϊόντα, από οργανικές κυρίως καλλιέργειες. Είναι απόλυτα υγιεινή η επιλογή του πρόβειου παραδοσιακού γιαουρτιού με όλα του τα λιπαρά και την πέτσα (φυσικά σε όποιον δεν έχει τροφική δυσανεξία στα γαλακτοκομικά), από τα επιδόρπια γιαουρτιών των βιομηχανιών.

Διατροφικές ανεπάρκειες και συμπληρώματα διατροφής

Όταν κάποιες τροφές ή και κατηγορίες τροφών απομακρυνθούν από το διαιτολόγιο κάποιου ανθρώπου λόγω τροφικής δυσανεξίας, υπάρχει τότε η σοβαρή πιθανότητα να εμφανιστούν διατροφικές ανεπάρκειες. Π.χ. τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν την βασικότερη πηγή της βιταμίνης Β2, αλλά και του ασβεστίου.

Βεβαίως, η Β2 βρίσκεται και σε άλλες τροφές, όπως σόγια, μπρόκολο, σπαράγγια, σπανάκι, κουνουπίδι, κολοκύθα και σε κάποια άλλα λαχανικά, κυρίως όμως βρίσκεται στα εντόσθια και στο συκώτι. Μερικές εναλλακτικές πηγές πρόσληψης ασβεστίου είναι το αυγό, το σουσάμι, τα αμύγδαλα, η σόγια, το μπρόκολο και το λάχανο. Επομένως, πρέπει να καλυφθεί η ανάγκη για τα ιχνοστοιχεία αυτά από άλλες τροφές, ή από συμπληρώματα διατροφής.

Τα συμπληρώματα διατροφής αν χρησιμοποιηθούν σωστά σαν υποστήριξη σε μία σωστή δίαιτα μπορούν να αποτελέσουν ρόλο καταλύτη αποκαθιστώντας τα κενά όποιας διατροφικής ανεπάρκειας. Τα βασικά, που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη, όταν χρησιμοποιούμε διατροφικά συμπληρώματα είναι, ότι δεν πρέπει να περιέχουν αλλεργιογόνα έκδοχα (καλαμπόκι, σιτάρι, μαγιά, σόγια, γαλακτοκομικά προϊόντα, παγκρεατίνη χοιρινού, ζάχαρη, χημικά, τεχνικές χρωστικές, αρωματικές ουσίες).

Το σίγουρο είναι, ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε τα συμπληρώματα διατροφής, όταν αυτά είναι φυσικά αποστάγματα ή εκχυλίσματα ή ακόμα και βάμματα και βέβαια χορηγούνται από κάποιον ειδικό και φυσικά με τον σωστό τρόπο. Διότι και τα φυσικά συμπληρώματα διατροφής μπορεί να παρουσιάσουν κάποιου είδους δυσανεξίες.

Σημείωση: