Tourismos Travel Guru: Ηρακλειά, η άγρια των Κυκλάδων!

Η Ηρακλειά ή Ηράκλεια (λέγεται και Ρακλειά ή και Αρακλειά και ήταν παλαιότερα γνωστή και ως Άγιος Γεώργιος ή Άη Γιώργης), είναι νησίδα έκτασης μόλις 18,078 τ.χλμ. και βρίσκεται μεταξύ των νήσων Νάξου και Ίου που ισαπέχει αυτών 12 μίλια, και των Κουφονησίων. Είναι το δυτικότερο κατοικήσιμο νησί του συμπλέγματος των λεγομένων Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων.

Ηρακλειά - Λίγο πριν δέσει το βαπόρι στο γραφικό καταγάλανο λιμανάκι.

Θυμάμαι πριν από τρία χρόνια, όταν το γλυκό όνομα αυτό «Ηρακλειά» άρχισε να αντηχεί στο μυαλό μου, δημιουργώντας μια δυνατή επιθυμία να συλλέξω περισσότερες πληροφορίες και να το επισκεφτώ. Φανταζόμουν ένα μέρος άγριο και μοναδικό όπως το όνομά του, ξεχασμένο από της πληγές των σύγχρονων ρυθμών ζωής. Επιβεβαιώθηκα, μια παλιομοδίτικη αυθεντική καλοσύνη και ίχνη «πρωτόγονης» αυστηρότητας που σπάει γρήγορα με τα πρώτα αληθινά χαμόγελα.
(ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΙΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ)

Η επιθυμία ήταν να γνωρίσω την Ηρακλειά, κάθε επιλογή και δυνατότητά της. Να πάω τρέξιμο και πεζοπορία, να μείνω σε δωμάτια αλλά και στη θάλασσα με σκηνή (πληροφορίες έλεγαν ότι επιτρέπεται η ελεύθερη κατασκήνωση, συνθήκη η οποία αλλάζει), να γνωρίσω τους κατοίκους και την ιστορία τους και μαζί με την εξερεύνηση της ομορφιάς του νησιού να συναντήσω ξανά πλευρές του εαυτού μου, ελάχιστα γνωστές. Κάπως έτσι, τέλη Αυγούστου του 2014 επιβιβάζομαι στις 6 το απόγευμα στο πλοίο της γραμμής, από το λιμάνι του Πειραιά για να φτάσω εξήμισι ώρες αργότερα στον προορισμό μου: το άγριο μικροκυκλαδονήσι,την Ηρακλειά. Συνταξιδιώτης ένας φίλος από την Ισπανία, με χαρακτηριστικά που ταιριάζουν σε όσους επιθυμούν να επισκεφθούν την Ηρακλειά. Φυσιολάτρης, ολιγαρκής, αισιόδοξος, διακριτικός, εξερευνητής...

Στο λιμανάκι του νησιού κατέβηκαν λιγότεροι από το αναμενόμενο. Φώτα λιγοστά και εμείς προσπαθούσαμε να ανακαλύψουμε τον δρόμο προς την παραλία Λιβάδι. Ο δρόμος σκοτεινός και ανηφορικός, μια γαλήνια ερημιά παντού. Αναπάντεχη συνάντηση ένας άντρας με τον σκύλο του που φαινόταν σίγουρος για τον προορισμό του οπότε τον ακολουθήσαμε, καθώς και το μοναδικό αυτοκίνητο με οδηγό μια γυναίκα. Εντυπωσιακά, σταμάτησε δίπλα μας και μια γλυκιά φωνή μας προσκάλεσε να μας κατεβάσει μέχρι την παραλία Λιβάδι. Δηλαδή να μεταφέρει 3 άνδρες, 1 σκύλο και τα μπαγκάζια μας, στην μία το πρωί. Άφοβα, με χαμόγελο και διάθεση προσφοράς. Την κοπελιά αυτήν δεν μπόρεσα να την ευχαριστήσω όπως της άξιζε, γιατί δεν την ξαναπέτυχα άλλη φορά στο μικρό αυτό νησάκι. Ελπίζω μόνο να ήταν υπαρκτό πρόσωπο και όχι της φαντασίας μας…

Οι πρώτες ακτίνες του ηλίου μας βρήκαν ξεχυμένους πάνω στην άμμο, παρέα με το νέο μας φίλο και το σκύλο του. Ο αέρας ξεσήκωνε την άμμο και τη θάλασσα, η αγριάδα του νησιού είχε ήδη αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της. Παρά τον καιρό, όλοι βρίσκαμε τον τρόπο να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε τη φύση.

Άτομα ξεπηδούσαν από την πλαγιά με τους κέδρους, γιόγκα και διαλογισμός είχαν την τιμητική τους. Ανατριχιαστική ήταν η παρουσία ολόγυρά μας από μαύρα πουλιά. Τα πουλιά είναι ο τομέας της πανίδας που έχει μελετηθεί περισσότερο στην Ηρακλειά. Μέχρι το τέλος του 2010 είχαν καταγραφεί 175 είδη πουλιών, αρκετά εκ των οποίων απειλούμενα και προστατευόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), η Καρακάξα και η Κίσσα είναι από τα είδη πτηνών που θα συναντήσετε συχνότερα στο νησί.

Πριν συνεχίσουμε με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το σήμερα και το χθες του νησιού, ας δούμε την προτεινόμενη διαδρομή για τρέξιμο: Αφετηρία και τερματισμός η παραλία Λιβάδι για τους free campers, διαφορετικά όσοι διαμένουν στο λιμάνι, ξεκινούν από εκεί. Θα τρέξουμε πέντε πανέμορφα χιλιόμετρα κάτω από τον καταγάλανο ουρανό των Κυκλάδων όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη:

Στην Ηρακλειά υπάρχουν οι οικισμοί Άγιος Γεώργιος που βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο, απ΄ όπου είχε πάρει το όνομα κατά καιρούς και η νήσος, ο οικισμός Παναγιά, πρωτεύουσα της νήσου που βρίσκεται στους πρόποδες του Πάπα, και ο οικισμός Άγιος Αθανάσιος που βρίσκεται στο δυτικό μέρος του νησιού (τα τελευταία χρόνια έχει ερημωθεί και την θέση των σπιτιών πήραν οι στάνες και τα ζώα για την κτηνοτροφική δραστηριότητα του νησιού). Στον όρμο Λιβάδι αναπτύχθηκε μικρός οικισμός παρά το περίβολο παλαιού φρουρίου καλούμενο "Κάστρο".

Οι τρεις συνοικισμοί της, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Γεώργιος και Παναγιά αποτελούν ανεξάρτητη κοινότητα, την Ηρακλειά, που υπάγεται στην επαρχία Θήρας (Σαντορίνη). Οι κάτοικοί της το 1940 αριθμούσαν τους 227 ενώ το 2001 έφθαναν τους 151. Η πρωτεύουσα Παναγιά συνδέεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο μήκους 4,5 χλμ. με το λιμάνι του Αγ. Γεωργίου. Επίσης ένας άλλος ασφαλτοστρωμένος επίσης δρόμος συνδέει την Παναγιά με την παραλία Τουρκοπήγαδο μήκους 2,5 χλμ. περίπου.

Τα ονόματα των οικισμών προέρχονται από τις ομώνυμες εκκλησίες που έχουν ανεγερθεί σ΄ αυτούς ιδιαίτερα εκείνη του οικισμού Παναγίας είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Παναγίας που οι εργασίες ανέγερσης ξεκίνησαν το 1919 μέχρι το 1930 και τελικά ολοκληρώθηκε στη δεκαετία του 1980. Αντίθετα ο ναός του Αγίου Γεωργίου, του ομώνυμου οικισμού είναι παλαιότερος, φέρεται να χτίστηκε το 1834 και να ανακαινίσθηκε το 1987. Η καλλιεργήσιμη γη της, έφθανε άλλοτε (το 1960) τα 1.000 περίπου στρέμματα. Έτσι ανάλογη ήταν και η παραγωγή σε δημητριακά, καπνό και όσπρια, καθώς και σε τυρί, μυζήθρα και μέλι. Είναι αξιοσημείωτο ότι το νησί, παρά τη μικρή του έκταση, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα πλούσια βιοποικιλότητα.

Στη νησίδα αυτή σώζονται λείψανα αρχαίων οικισμών και τάφων καθώς και ερείπια των αρχαίων ιερών της θεάς Τύχης και του Λοφίτου Διός. Στοιχεία που δηλώνουν ότι από το 3.000 π.Χ. είχε σημαντική ανάπτυξη στον ευρύτερο κυκλαδικό πολιτισμό. Στους νεότερους χρόνους τα πολλά σπήλαια της νήσου χρησίμευσαν κατά καιρούς ως κρησφύγετα πειρατών και λαθρεμπόρων, εξ ου και οι διάφορες ονομασίες των ορμίσκων. Στη θέση Λιβάδι έχει εντοπιστεί φρούριο Ιστορικών Χρόνων. Το νησί υπήρξε κρησφύγετο πειρατών επί Τουρκοκρατίας. Το 1646 η νήσος περιήλθε στην τότε Αρχιεπισκοπή Σίφνου, μαζί με τα νησιά Αμοργός, Πολύκανδρος (η σημερινή Φολέγανδρος), Ανάφη, Νιός (σημερινή Ίος), Μύκονος, Σέριφος, Σίκινος και Αστυπάλαια. Σήμερα η Ηρακλειά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Θήρας Αμοργού και Νήσων και ειδικότερα στην αρχιερατική περιφέρεια Αμοργού. Αποτελεί ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής της Παναγίας της Χαζοβιώτισσας της Αμοργού. Κατόπιν σχετικής αδείας της Ιεράς Μονής, το 1826, επιτράπηκε σε Αμοργιανούς η εποίκηση της νήσου.

Στα αξιοθέατα που παρέχει η Ηρακλειά περιλαμβάνονται:

Η κορυφή του Πάπα, με υψόμετρο 420 μ. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα κοντά στον οικισμό Παναγιά. Από εκεί μπορεί κανείς να θαυμάσει τη θέα όλων των νησιών που βρίσκονται τριγύρω από την Ηρακλειά και να παρατηρήσει σπάνια είδη πουλιών.

Το κάστρο στο Λιβάδι: Εκεί υπάρχουν τα ερείπια από ένα κάστρο ελληνιστικής περιόδου (323 π.Χ. - 316 π.Χ.). Επίσης εκεί έχουν εντοπιστεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα από τη νεολιθική εποχή και ερείπια από το Ναό του Δία και από το Ναό της Θεάς της Τύχης. Μέχρι το 1930 υπήρχε εκεί ένας οικισμός.

Ο οικισμός Άγιος Αθανάσιος που σήμερα έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί πλην όμως παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα ρυμοτομία με κυκλαδική αρχιτεκτονική.

Το Σπήλαιο του Αη-Γιάννη με το πλούσιο διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες.Είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων με έκταση 2000 τ.μ. Κοντά σ΄ αυτό βρίσκεται ένα μικρότερο με την ονομασία Σπηλιά του Κύκλωπα. Και τα δύο βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της νήσου. ΕΔΩ μπορείτε να δείτε την πεζοπορική διαδρομή από την Παναγιά προς το σπήλαιο

Στον ορμίσκο της Αλημνιάς επίσης, υπάρχει βυθισμένο σε μικρό βάθος (περίπου 6 μέτρα) ένα αεροπλάνο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου

Ο όρμος του Μέριχα: Είναι περιτριγυρισμένος από γκρεμούς περισσότερο από από 100 μέτρα ψηλούς. Τα πουλιά βρίσκουν φυσικές φωλιές μέσα στα ανοίγματα των γκρεμών.

Καθώς και τα εξωκλήσια Ταξιάρχης, Προφήτης Ηλίας, Αγίας Παρασκευής, Αγίου Μάμα, Αγίου Αθανασίου και Αγίου Ιωάννη.

Πλωτή αιολική μονάδα αφαλάτωσης. Στην Ηρακλειά και ειδικότερα στον όρμο του Αγίου Γεωργίου, τον Ιούνιο του 2007 εγκαταστάθηκε η πρώτη στον κόσμο αυτόματη πλωτή ανεμογεννήτρια που σε συνδυασμό φωτοβολταϊκών αποτελεί ταυτόχρονα μονάδα αφαλάτωσης. Η μονάδα αυτή που φέρει το ελληνικό όνομα «Υδριάδα» παράγει ενέργεια από ανανεώσιμη πηγή χωρίς να μολύνει το περιβάλλον δίνοντας την ιδανικότερη λύση στη λειψυδρία που μαστίζει κυρίως τους θερινούς μήνες το νησί. Να σημειωθεί ότι το επίτευγμα της Υδριάδας ακολούθησε την τύχη πολλών πραγμάτων, ιδεών και καταστάσεων στην χώρα αυτή: με τα χρόνια αφέθηκε, εγκαταλείφθηκε και απαξιώθηκε...Το καλοκαίρι του 2015 ήταν ήδη ανενεργή. Κρίμα!

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά τρεις φορές την εβδομάδα με Blue Star Ferries σε 6 ώρες (τηλ. 210 4121.172) και από τη Χώρα της Νάξου καθημερινά, εκτός Κυριακής, με τον νέο «Σκοπελίτη» σε μιάμιση ώρα (τηλ. πρακτορείου Νάξου 22850 23330). Πρακτορείο Ηρακλειάς τηλ. 22850 71561.

Η ακτογραμμή της Ηράκλειας περιλαμβάνει:

Ήπιες αμμώδεις παραλίες: Αγ. Γεώργιος, Λιβάδι, Βορινή, Σπηλιά, Αλιμιά
Ακτές με βότσαλα: Καρβουνόλακκος
Βραχώδεις ακτές: Ξυλομπάτης
Απότομες και απόκρημνες ακτές: Μέριχας, Βάλα

Όλες οι παραλίες μας είναι καθαρές με κρυστάλλινα νερά. Τα καλοκαίρια γίνονται τακτικές εκδρομές με ταχύπλοο που περιλαμβάνουν το γύρο της Ηρακλειάς και τις παραλίες οι οποίες δεν είναι προσιτές σε οχήματα και πεζούς. Στην Ηρακλειά που ακόμα ο μαζικός τουρισμός δεν έχει κάνει την εμφάνισή του, επιτρέπεται ο γυμνισμός με την προϋπόθεση ότι η παραλία είναι απόμερη, ήσυχη από κόσμο και δεν υπάρχουν ντόπιοι που ενδεχομένως θα προσβληθούν. Σίγουρα δεν θα αντιμετωπίσετε κανένα πρόβλημα, κινούμενοι σε λογικά πλαίσια.

Ιδανική επιλογή και λύση για τους κατασκηνωτές και τους επισκέπτες της παραλίας Λιβάδι αποτελεί η ταβέρνα Θάλασσα της Ευαγγελίας, βαμμένη στο γαλάζιο και λευκό του Αιγαίου. Με την είσοδό σας εκεί θα νιώσετε μια ζεστή φιλοξενία, θα γευτείτε σίγουρα παραδοσιακές πεντανόστιμες γεύσεις, φρέσκα πιάτα και προσιτές τιμές. Η οικοδέσποινα είναι αντιπροσωπευτικότατο δείγμα σύγχρονης Κυκλαδίτισσας, όπου η δωρικότητα του χαρακτήρα συναντάει την εκ φύσεως ευγένεια και περηφάνια! Η θέα προς τα γαλαζοπράσινα νερά της παραλίας θα σας ξεκουράσει αφήνοντας το μυαλό να περιπλανιέται και να αγναντεύει νοερά στο αύριο, σε ήρεμες καλοκαιρινές γαλάζιες σκέψεις.

Ο ντάκος της Ευαγγελίας στην Ταβέρνα Θάλασσα ξεπερνάει σε γεύση το Λιβάδι της Ηρακλειάς και μπορεί να συγκριθεί με οτιδήποτε άλλο έχετε δοκιμάσει στις Κυκλάδες! Σας προκαλώ να τον γευτείτε, υπό την τίμια συνοδεία μπύρας ή ρακί!